Trong môi trường giáo dục, PCCC trường học là nền tảng đảm bảo an toàn cho học sinh, giáo viên và tài sản. Bài viết tổng hợp rủi ro, quy định, thiết kế thoát nạn, vận hành và huấn luyện thực tế để nhà trường áp dụng ngay.
Bảo Vệ Đông Dương đồng hành cùng các giải pháp phù hợp từng mô hình trường, từ mầm non đến nội trú.
Khái quát PCCC trường học
1. Mục tiêu và nguyên tắc cốt lõi
Mục tiêu của PCCC trường học là ngăn cháy từ nguồn, phát hiện sớm, hướng dẫn thoát nạn an toàn và dập tắt đám cháy ban đầu. Nguyên tắc vận hành xoay quanh bốn trụ cột: thiết kế đúng, trang bị đủ, vận hành chuẩn và huấn luyện thường xuyên. Nhà trường cần đảm bảo lối thoát thông thoáng, đèn chỉ dẫn hoạt động, hệ thống báo cháy tin cậy, bình chữa cháy đúng chủng loại, bố trí dễ tiếp cận, kèm quy trình khẩn cấp rõ ràng.
2. Phạm vi áp dụng theo mô hình trường
PCCC trường học áp dụng cho các cơ sở có người học tập và ngủ lại qua đêm như nội trú, ký túc xá, trung tâm nghề, trường có phòng thí nghiệm, xưởng thực hành, bếp ăn bán trú. Mỗi mô hình có đặc thù rủi ro riêng: mầm non chú trọng sơ tán có trợ giúp, phổ thông chú trọng quản lý hành lang và trang trí, trường nghề cần kiểm soát nguồn nhiệt và hóa chất. Thiết kế, thiết bị và quy trình phải tương thích công năng thực tế.
3. Vai trò ban giám hiệu và tổ PCCC cơ sở
Ban giám hiệu chịu trách nhiệm cao nhất về PCCC trường học: lập kế hoạch năm, bố trí kinh phí, phân công lực lượng tại chỗ, tổ chức tự kiểm tra, duy trì nhật ký bảo trì. Tổ PCCC cơ sở gồm đại diện bảo vệ, hành chính, thiết bị, đoàn thể, y tế học đường; có nhiệm vụ kiểm soát lối thoát, đèn sự cố, tủ trung tâm báo cháy, bình chữa cháy, họng nước, phối hợp diễn tập và xử lý sự cố.
Rủi ro phổ biến trong PCCC trường học
1. Điện, phòng máy tính, ổ cắm
Hệ thống điện quá tải, ổ cắm lỏng, ổ kéo dài cắm nối tiếp, tủ điện không che chắn là nguyên nhân chập mạch. Phòng máy tính thường tích bụi khiến quạt tản nhiệt kém hiệu quả. Biện pháp trọng tâm gồm cân tải theo phòng, siết đầu nối, dùng ổ cắm chống quá tải, vệ sinh định kỳ thiết bị, dán nhãn nguồn, tách riêng đường cấp cho phòng máy và phòng thí nghiệm. Tại các ổ cắm khu vực ẩm ướt nên có nắp che và lắp cao hơn sàn.
2. Phòng thí nghiệm, bếp ăn bán trú
Phòng thí nghiệm tồn trữ hóa chất dễ bay hơi, dễ cháy; cần tủ lưu trữ chuyên dụng, thẻ nhận diện rõ ràng, sổ theo dõi xuất nhập, quy trình trung hòa và thu gom. Bếp ăn tích tụ dầu mỡ trong chụp hút và ống khói; phải vệ sinh định kỳ, lắp van chặn lửa và bố trí bình chữa cháy bọt, chăn chữa cháy. PCCC trường học ở hai khu vực này phải có nội quy cụ thể về nguồn lửa, thời điểm nấu nướng, người chịu trách nhiệm ca trực.
3. Thư viện, kho, sân khấu hội trường
Thư viện và kho đạo cụ có tải cháy lớn từ giấy, vải, gỗ. Cần hạn chế vật liệu chồng chất sát trần, chừa khe hút gió, lắp đầu báo phù hợp, cấm hút thuốc. Sân khấu hội trường sử dụng đèn công suất lớn và màn nhung; kiểm soát dây dẫn, đầu nối, công tắc, có nhân sự trực kỹ thuật trong sự kiện. Lối lên xuống sân khấu phải giữ thông thoáng, không che khuất đèn chỉ dẫn.
4. Hành lang, trang trí dễ cháy
Trang trí hành lang, trưng bày đề tài có thể vô tình che lấp đèn EXIT, chiếu sáng sự cố hoặc làm tăng tải cháy. Nhà trường cần quy định diện tích và vị trí trang trí, ưu tiên vật liệu khó cháy, giữ khoảng hở cạnh ổ cắm và lối thoát. PCCC trường học luôn đặt thông khí và lưu thông người lên hàng đầu, tuyệt đối không đặt đồ đạc cản trở cửa thoát nạn.
Quy định pháp luật PCCC trường học
1. Hạng mục bắt buộc và tiêu chuẩn
Các hạng mục cốt lõi gồm lối thoát nạn độc lập, chiếu sáng sự cố, đèn chỉ dẫn, hệ thống báo cháy tự động, chuông đèn, loa thông báo, bình chữa cháy xách tay, họng nước vách tường, tủ cứu hỏa, nguồn nước chữa cháy, cửa chống cháy tại vị trí yêu cầu. Thiết kế và nghiệm thu phù hợp công năng, quy mô tầng cao, số người. Mọi cải tạo công năng phải rà soát cập nhật hạng mục PCCC tương ứng.
2. Hồ sơ, sổ sách, kiểm định định kỳ
Hồ sơ quản lý bao gồm phương án chữa cháy và cứu nạn, danh sách lực lượng tại chỗ, phân công trách nhiệm, sổ vận hành tủ trung tâm, sổ bảo trì thiết bị, biên bản diễn tập, biên bản kiểm tra nội bộ và cơ quan chức năng. Thiết bị chịu kiểm định phải có tem còn hạn, thông tin số seri rõ ràng. PCCC trường học cần dán mã để truy xuất nhanh lịch bảo trì và người chịu trách nhiệm.
3. Trách nhiệm người đứng đầu và tự kiểm tra
Người đứng đầu tổ chức tự kiểm tra định kỳ theo tuần, tháng, học kỳ; kịp thời khắc phục kiến nghị, cập nhật kế hoạch huấn luyện, diễn tập. Nội dung tự kiểm gồm lối thoát, đèn sự cố, đèn chỉ dẫn, chuông loa, đầu báo, bình chữa cháy, họng nước, khóa tay co cửa chống cháy, kho hóa chất, bếp ăn và tủ điện. Kết quả kiểm tra phải ghi sổ, kèm thời hạn hoàn thành khắc phục.
Thiết kế thoát nạn và hệ thống PCCC trường học
1. Lối thoát, chiếu sáng sự cố, đèn chỉ dẫn
Mỗi tầng nên có tối thiểu hai hướng thoát độc lập, tay vịn chắc chắn, sàn chống trượt, cửa chống cháy tự đóng. Chiếu sáng sự cố và đèn EXIT hoạt động khi mất điện, được thử định kỳ theo tuần và tháng. Tại lớp học, gắn bản đồ thoát nạn đơn giản, ký hiệu rõ, đặt gần cửa ra vào. PCCC trường học cần quy định giữ hành lang thông thoáng, không khóa trái cửa thoát.
2. Báo cháy tự động, chuông loa, nút nhấn
Đầu báo khói bố trí tại lớp, hành lang; đầu báo nhiệt tại bếp, phòng thí nghiệm phù hợp môi trường. Tủ trung tâm địa chỉ giúp xác định nhanh khu vực báo động. Chuông đèn và loa phát thông điệp ngắn gọn, dễ hiểu. Nút nhấn khẩn đặt gần lối thoát, có hộp bảo vệ chống tác động vô ý. Hệ thống phải liên động cắt điều hòa khu vực cháy để hạn chế khói lan.
3. Trang bị chữa cháy ban đầu
Bình chữa cháy xách tay được bố trí theo diện tích và nguy cơ: bình bột đa dụng cho lớp và hành lang, bình CO2 gần tủ điện, bình bọt tại bếp. Họng nước vách tường trang bị đầy đủ lăng vòi, cuộn vòi, van dễ thao tác. PCCC trường học cần dán hướng dẫn thao tác dạng hình ảnh tại mỗi vị trí, đơn giản và trực quan.
4. Giải pháp đặc thù cho khối phòng thí nghiệm và bếp
Phòng thí nghiệm cần tủ hút, tủ hóa chất, vòi tắm khẩn, bình rửa mắt nếu có hóa chất nguy hiểm. Bếp ăn yêu cầu chụp hút có khay hứng mỡ, vệ sinh định kỳ, van chặn lửa và thiết bị cắt gas liên động khi báo cháy kích hoạt. Kho gas phải thông gió tự nhiên tốt, có biển cảnh báo, tránh gần nguồn lửa và nguồn điện.
Vận hành, huấn luyện và ứng phó PCCC trường học
1. Quy trình 60 giây đầu và phân công ca trực
Quy trình 60 giây đầu gồm nhận tín hiệu, xác minh vùng báo, phát thông báo toàn trường, cắt điện khu vực cháy, hướng dẫn sơ tán theo lối thang bộ, triển khai bình chữa cháy hoặc họng nước nếu an toàn. Phân công ca trực rõ vai: bảo vệ điều phối cổng và xe cứu hỏa, hành chính hỗ trợ liên lạc, giáo viên chủ nhiệm dẫn lớp, y tế học đường sẵn sàng sơ cứu. PCCC trường học phải in sẵn checklist tại phòng trực.
2. Đào tạo giáo viên, học sinh, truyền thông trực quan
Giáo viên được huấn luyện nhận diện rủi ro, sử dụng bình chữa cháy, kỹ năng đám cháy nhỏ, kỹ thuật bò thấp khi có khói, che mũi miệng, đóng cửa hạn chế khói. Học sinh học quy tắc theo hàng, tay vịn, không chen lấn, không dùng thang máy. Truyền thông trực quan bằng poster, video ngắn, mã QR tới tài liệu hướng dẫn giúp PCCC trường học trở nên gần gũi và dễ nhớ.
3. Diễn tập định kỳ và cải tiến sau sự kiện
Tối thiểu mỗi học kỳ tổ chức một cuộc diễn tập, thay đổi kịch bản để đo thời gian sơ tán, điểm nghẽn, khả năng liên lạc. Sau diễn tập, họp rút kinh nghiệm, cập nhật sơ đồ, bổ sung đèn chỉ dẫn, điều chỉnh phân công, thay thế thiết bị lỗi. PCCC trường học coi báo cáo sau diễn tập là tài liệu bắt buộc của hồ sơ tuân thủ.
4. Phối hợp 114 và kịch bản cho nhóm yếu thế
Thiết lập kênh liên lạc với lực lượng 114, cung cấp bản đồ tổng thể, vị trí họng nước, bể hút, tủ điện, kho hóa chất. Xây dựng kịch bản hỗ trợ học sinh khuyết tật, mầm non, nội trú ban đêm, có dụng cụ hỗ trợ như ghế sơ tán, dây hướng dẫn. Trong thông báo khẩn cấp, dùng ngôn ngữ ngắn gọn, lặp lại, ưu tiên chỉ dẫn trực tiếp tới thang bộ gần nhất.
Chi phí, KPI và lựa chọn đối tác PCCC trường học
1. Ưu tiên đầu tư và tối ưu vận hành
Nguồn lực nên ưu tiên cho phát hiện sớm và thoát nạn: đầu báo tin cậy, chuông loa, đèn EXIT, cửa chống cháy, lối thoát thông thoáng. Tiếp theo là bình chữa cháy đủ loại, họng nước, bảo trì định kỳ. Vận hành tối ưu bằng kế hoạch bảo trì theo rủi ro, chuẩn hóa vật tư tiêu hao, đào tạo nội bộ để giảm phụ thuộc bên ngoài.
2. KPI tuân thủ cần theo dõi
Nhóm KPI gợi ý: tỷ lệ thiết bị hoạt động tại thời điểm kiểm tra, thời gian khắc phục lỗi, tỷ lệ lớp đã được hướng dẫn thoát nạn, thời gian sơ tán đến điểm tập kết, tần suất diễn tập, tỷ lệ lỗi lặp lại sau kiểm tra. PCCC trường học duy trì bảng điều khiển KPI giúp minh bạch và cải tiến liên tục.
3. Tiêu chí chọn nhà cung cấp dịch vụ
Lựa chọn đơn vị có pháp lý đầy đủ, kinh nghiệm triển khai cho môi trường giáo dục, quy trình bảo trì rõ ràng, cam kết thời gian phản hồi, năng lực huấn luyện tại chỗ. Hồ sơ năng lực cần thể hiện danh mục thiết bị, đội ngũ kỹ thuật, quy trình nghiệm thu, báo cáo định kỳ. Đối tác phù hợp giúp PCCC trường học vận hành ổn định, tuân thủ quy định và tối ưu chi phí dài hạn.
Chuẩn hóa PCCC trường học từ nhận diện rủi ro, tuân thủ quy định đến thiết kế thoát nạn, vận hành và huấn luyện sẽ bảo vệ người học, duy trì dạy học an toàn. Khi cần triển khai trọn gói, hãy liên hệ dịch vụ bảo vệ Đông Dương để được tư vấn, đào tạo và bảo trì định kỳ phù hợp từng cơ sở.
CÔNG TY CỔ PHẦN BẢO VỆ AN NINH ĐÔNG DƯƠNG GROUP
- Hotline: 0877.545454
- Fanpage: facebook.com/dongduongsecurity
